‹ Πίσω

1η  Ημερίδα Επιστημονικής Εταιρείας Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας  - Αμφιθέατρο Νοσοκομείου Παίδων - Γουδί

    

Μιχάλης Σερασκέρης - Διοικητικός Επιστήμων

    

Κατά τη  διάρκεια  των τελευταίων  δύο δεκαετιών  γίνεται  πολύς λόγος διεθνώς για  την  αναγκαιότητα  της  εισαγωγής  και  εφαρμογής μεθόδων Ανταγωνισμού στη λειτουργία των Συστημάτων Υγείας πολλών χωρών.

    

Η εισαγωγή του Ανταγωνισμού, σύμφωνα με τη γνώμη των υποστηρικτών του, θα μπορέσει να βελτιώσει την αποδοτικότητα και  την αποτελεσματικότητα των λειτουργιών του Συστήματος Υγείας μιας χώρας και κατά συνέπεια, θα μπορέσει να επιτύχει  τον πολυπόθητο στόχο της μείωσης του κόστους παροχής των υπηρεσιών υγείας.

    

Η άποψη αυτή πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει το κυρίαρχο  θέμα των     συζητήσεων στους κύκλους  των  Οικονομολόγων  της  Υγείας  σε όλο τον κόσμο. Είναι επίσης μια άποψη η οποία  βρίσκει  συνεχώς καινούργιους υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο καθώς επίσης και στη χώρα μας.

    

Υπέρ της εισόδου των μεθόδων Ανταγωνισμού στο χώρο  της Υγείας     συνηγορούν αυτή τη στιγμή διεθνώς δύο αρκετά σημαντικά γεγονότα :

    

Το πρώτο, αφορά στην διαπίστωση ότι τα Συστήματα Υγείας διεθνώς αναμένεται  να  διέλθουν βαθιά  κρίση καθώς οι  Κυβερνήσεις των κρατών αποφασίζουν γενναίες  περικοπές  δαπανών  στους  τομείς  της δημόσιας δραστηριότητας  συμπεριλαμβανομένων  των  δαπανών  για  την  υγεία. Οι αποφάσεις  αυτές αποτελούν άμεσο  αποτέλεσμα  της  διεθνούς οκονομικής υφέσεως.

    

Το δεύτερο, αφορά στην εξίσου δραματική διαπίστωση  για  τους     ασχολουμένους με την υγεία ότι η αλόγιστη  αύξηση των δαπανών για την υγεία δεν επαρκεί  από  μόνη  της  για  την  επίτευξη  των  στόχων των Συστημάτων Υγείας και φυσικά για την επίτευξη  του επιθυμητού επιπέδου υγείας για τους πολίτες των κρατών. 

    

Η διαπίστωση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή για παράδειγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου  οι  δαπάνες για την υγεία αποτελούν ποσοστό  12 % του Α.Ε.Π. με τάσεις ανόδου στο 15  % ώς το έτος 2000 σύμφωνα με τη γνώμη Αμερικανών μελετητών, ποσοστό που είναι  υπερδιπλάσιο του αντιστοίχου πολλών Ευρωπαϊκών Κρατών.

    

Ο Alain Enthoven προτείνει την εισαγωγή και λειτουργία ενός καθεστώτος Ελεγχόμενου Ανταγωνισμού στο χώρο της Υγείας ο οποίος θα έχει ως κύρια χαρακτηριστικά του την συνεχή προσπάθεια για τον  έλεγχο της αύξησης των δαπανών για την υγεία. Η προσπάθεια αυτή για να γίνει αποτελεσματική προϋποθέτει κατ' αρχήν  την  ανάπτυξη ενός επαρκούς συστήματος  πληροφόρησης όλων των συμμετεχόντων στο  χώρο  της παροχής φροντίδων  υγείας  :  των  γιατρών,  των νοσηλευτών,  των Ασφαλιστικών Ταμείων και των ίδιων των καταναλωτών υπηρεσιών υγείας.

    

Η πληροφόρηση αυτή θα έχει σαν στόχο την υποβοήθηση  των συμμετεχόντων να λαμβάνουν ορθολογικές αποφάσεις, αποφάσεις  δηλαδή  οι  οποίες θα οδηγούν σε κατανάλωση των πραγματικά αναγκαίων υπηρεσιών  υγείας με το μικρότερο δυνατό κόστος.

    

Ο Ελεγχόμενος Ανταγωνισμός θα παρέχει τα κίνητρα που θα υποκινούν τους συμμετέχοντες να λαμβάνουν τις ορθολογικές αποφάσεις.

    

Μέσα στο νέο καθεστώς Ανταγωνισμού το οποίο πιστεύουμε  ότι σύντομα θα ισχύσει και στη χώρα  μας,  θα  πρέπει  να  λειτουργήσει το διοικητικό στέλεχος του τομέα της υγείας.  Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε  από τη σκοπιά μας ότι το διοικητικό στέλεχος θα είναι αυτό που θα αναλάβει το ρόλο της Ατμομηχανής για να οδηγήσει το βραδυκίνητο  συρμό των αλλαγών προς την επίτευξη των νέων στόχων του.

    

Ο ρόλος του διοικητικού στελέχους  από την μέχρι τώρα  διεθνή εμπειρία όσον αφορά τις χώρες όπου  έχουν  ήδη  εισάγει  μεθόδους Ανταγωνισμού αναμένεται δύσκολος και υπεύθυνος όσο ποτέ άλλοτε.

    

Μία από τις πιο βασικές και πιο επείγουσες  από τις  νέες αρμοδιότητες του θα είναι η προσπάθεια  για τη  συστηματική συλλογή  και αξιολόγηση στοιχείων που αφορούν το κόστος της παροχής των υπηρεσιών της υγείας.

    

Στο παγκόσμιο επίπεδο γίνονται πάρα  πολλές προσπάθειες  προς αυτή την κατεύθυνση  χωρίς όμως  δυστυχώς  να  έχει  επιτευχθεί κάποια αξιόλογη συμφωνία για την μορφή με την οποία αυτά τα στοιχεία θα παρουσιάζονται ώστε να επιτυγχάνεται  ένας ικανοποιητικός βαθμός ομοιομορφίας και να γίνεται  εφικτή η  δυνατότητα της περαιτέρω  αξιοποίησης των στοιχείων και  ανταλλαγής εμπειριών σε πανεθνικό ή και σε διεθνές επίπεδο.

    

Η καινούργια λέξη που εισάγεται στην  ημερήσια διάταξη  του έργου ενός διοικητικού στελέχους είναι ο ΕΛΕΓΧΟΣ. Αυτή η λέξη αναμένεται  μάλιστα να χαρακτηρίσει την εποχή μας.  Στο εξής όλες οι πράξεις του στελέχους ως  επαγγελματία θα κρίνονται,  αλλά και ο  ίδιος θα είναι  σε θέση να κρίνει και να διατυπώνει τη γνώμη του. 

    

Ζούμε άλλωστε σε  μια εποχή όπου  όλοι και όλα  κρίνονται και  κυρίως, αμφισβητούνται.    

 

Προκειμένου να μπορέσει το διοικητικό στέλεχος να αποκτήσει  τη     δικαιοδοσία του ελέγχου προτείνεται να περιέλθουν σε αυτό περισσότερες και ουσιαστικότερες αρμοδιότητες.  Οι αρμοδιότητες αυτές θα επιτρέπουν στο διοικητικό  στέλεχος  να αποκτήσει ελευθερία  και υπευθυνότητα στη διαχείριση των πόρων καθώς επίσης  το σημαντικότερο,  οι αποφάσεις του θα μπορούν να ξεφύγουν από το βραχυπρόθεσμό πλαίσιο  και να αποκτήσουν μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.      

 

Το  στέλεχος  επομένως αποκτά περισσότερα περιθώρια  υπευθυνότητας και προκειμένου   να  μπορέσει  να  λειτουργήσει   αποδοτικά,  περισσότερα περιθώρια δικαιοδοσίας και της συνεπαγόμενης από αυτήν εξουσίας.

    

Σύμφωνα με τις προτάσεις που  κατά  καιρούς  έχουν  γίνει  για την     αναμόρφωση  των  Συστημάτων γείας των Χωρών της Ευρώπης, τα     διοικητικά στελέχη θα αποκτήσουν έναν ιδιαίτερα  σημαντικό ρόλο πράγμα που θα  οδηγήσει  στην  γενικότερη  αναγνώριση της  προσφοράς τους και στην καθιέρωσή τους στο χώρο  της υγείας,  αλλά και της  κοινωνίας, ως ιδιαίτερης επαγγελματικής  τάξης με  σαφή  επαγγελματική ιδεολογία και βαρύνουσας σημασίας επιστημονικό και κοινωνικό ρόλο.

    

Θα  μπορούσαμε  να  πούμε  ότι  σύμφωνα  με  τη  σύγχρονη  αντίληψη, ο επιστήμονας  -  manager  αποκτά και  διαδραματίζει ιδιαίτερο κοινωνικό ρόλο στα  πλαίσια της δραστηριότητάς  του μέσα στο  Σύστημα Υγείας και για πρώτη φορά η δράση του και η προσφορά του αναγνωρίζονται ως πρώτης τάξεως λειτουργίες,  αφού αποσκοπούν πλέον όχι απλώς σε χειρισμούς επί θεμάτων της καθημερινότητας,  δηλαδή θεμάτων ρουτίνας,  αλλά στην ίδια την διατήρηση και την επιβίωση του Συστήματος Υγείας.

    

Είναι το διοικητικό στέλεχος που θα λειτουργήσει ως  θεματοφύλακας των σκοπών  και των αξιών  του  συστήματος,  επειδή  ακριβώς  η  δράση του συνίσταται στη  διαφύλαξη  και  συνετή χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων, οι οποίοι σύμφωνα με  την  οικονομική  θεωρία  αλλά  και την καθημερινή πρακτική γίνονται όλο και πιο σπάνιοι.

    

Ας μην ξεχνάμε δε  ότι οι  αξίες του συστήματος  αντικατοπτρίζουν τις ίδιες τις αξίες της κοινωνίας στο σημαντικότερο από  τα προβλήματα που απσχολούν τον άνθρωπο,  στο θέμα  δηλαδή της υγείας και  κατ' επέκταση της ίδιας της ζωής.

    

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι οι διοικητικοί διευθυντές των Νοσοκομείων και των υπολοίπων μονάδων του υγειονομικού τομέα τείνουν να καταλάβουν όλο και μεγαλύτερο  κομμάτι από την πίτα  των δραστηριοτήτων,  των ευθυνών και της εξουσίας μέσα στο χώρο της δραστηριότητάς τους.

    

Πρέπει όμως στο σημείο αυτό να παρατηρήσουμε και να καταστήσουμε σαφές πως το κομμάτι αυτό δεν αποκτάται σε βάρος των γιατρών  που μέχρι τώρα είχαν τον πρώτο και καλύτερο ρόλο στη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας, αλλά αποκτάται λόγω της εμφάνισης ενός νέου δυναμικού τύπου management στο χώρο των Συστημάτων Υγείας. 

    

Δεν αποκτάται δηλαδή  από την εις  βάρος  των  γιατρών  αναδιανομή των ρόλων,  αλλά από το μονόπλευρο εμπλουτισμό και ανανέωση του  ρόλου του διοικητικού στελέχους.

    

Επομένως,  τα  διοικητικά  στελέχη των μονάδων υγείας  και  οι γιατροί οφείλουν στο εγγύς μέλλον να  συντονίσουν τις δραστηριότητές  τους και να πάψουν να βλέπουν τις σχέσεις τους  ως  εχθρικές ή  το λιγότερο, ως ανταγωνιστικές.  Αλλωστε,  ισχύει και γι' αυτές τις δύο επαγγελματικές τάξεις ότι είναι περισσότερα αυτά  που τις ενώνουν  από  αυτά  που τις χωρίζουν.

    

Οι στόχοι των γιατρών και των διοικητικών στελεχών είναι κοινοί και σε γενικές γραμμές αποτελούνται από την προσπάθεια σε πρώτη  φάση για τον έλεγχο του κόστους του υγειονομικού τομέα και σε δεύτερη φάση  για την συνετή διαχείριση των πόρων.  Οι  γιατροί και τα  στελέχη αποκτούν δια νόμου  περισσότερη  οικονομική  δικαιοδοσία   και  γίνονται  υπεύθυνοι  διαχειριστές του ετήσιου οικονομικού τους προϋπολογισμού.

    

Θα  τολμούσαμε  μάλιστα  να  διατυπώσουμε  την  πρόβλεψη  ότι  τα  νέα καθήκοντα των γιατρών θα τους δημιουργήσουν ένα πρόσθετο "πονοκέφαλο", αφού αναγκάζονται να γίνουν επιπροσθέτως και  "οικονομολόγοι" μέσα στα πλαίσια του καθημερινού τους έργου. 

    

Σε αυτή τη δυσκολία, πολύτιμη θα είναι η συνδρομή στην προσπάθειά τους των διοικητικών στελεχών,  πράγμα το  οποίο   αναμένεται  να  βοηθήσει στην περαιτέρω αναγνώριση του σημαντικού ρόλου τους και κατά  συνέπεια στην οριστική εξομάλυνση των σχέσεών τους με τους γιατρούς.

    

Ταυτόχρονα  όμως,   επειδή  τίποτα  δεν  αποκτάται  χωρίς  κόστος,  τα διοικητικά στελέχη θα πρέπει να αποδείξουν ότι είναι  αντάξια του νέου ρόλου τους.  θα  πρέπει  πρώτα  απ'  όλα  να  διαθέτουν αποδεδειγμένες ικανότητες στη διοίκηση  των μονάδων υγείας  οι  οποίες συνίστανται σε ικανότητες στον τομέα της ηγεσίας,  στην πείρα επί θεμάτων διαχείρισης των ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων,  σε  άριστες οικονομικές γνώσεις και επαρκή γνώση του χώρου των πληροφοριακών συστημάτων.

    

Η μέχρι τώρα εφαρμογή των μεθόδων του σύγχρονου management στα πλαίσια της  λειτουργίας των Συστημάτων  Υγείας  σε  καθεστώς Ανταγωνισμού δεν ήταν  απρόσκοπτη.  Οι συνήθειες του  παρελθόντος  δεν  ήταν  εύκολο να ξεχαστούν και το υπάρχον καθεστώς δεν στάθηκε εύκολο να αντικατασταθεί αμέσως. Τα διοικητικά  στελέχη  αντιμετώπισαν  πολλά  προβλήματα. Το κυριότερο απ'  όλα ήταν αυτό της εχθρικής  αντιμετώπισης του στελέχους που διατυπώνει καινοτόμες  προτάσεις. 

    

Το στέλεχος αυτό αντιμετωπίστηκε από το περιβάλλον του το λιγότερο σαν ταραξίας  που θέλησε  να δημιουργήσει προβλήματα  αλλάζοντας τα πάντα.

 

Κανείς δεν μπορεί  να  ισχυριστεί ότι  ο δρόμος προς την  εφαρμογή του σύγχρονου ανταγωνιστικού  management θα είναι  ανθόσπαρτος. Αντιθέτως, εκτίμησή μας είναι ότι ο δρόμος αυτός θα είναι πολύ δύσκολος.

    

Ομως πιστεύουμε ότι τα δύσκολα  είναι για τους  τολμηρούς.

    

Οπως επίσης ότι τα νέα διοικητικά  στελέχη των οποίων  το έργο τιμούμε στη σημερινή εκδήλωση διαθέτουν και με το παραπάνω την τόλμη αυτή !   

 

                                        Σας Ευχαριστώ